
Popiersie Arystotelesa, marmurowa rzymska kopia greckiej rzeźby w brązie autorstwa Lysipposa z 330 r. p.n.e., Muzeum Narodowe w Rzymie
W starożytnej Grecji broda świadczyła o atrybutach męskości i siły i z tego właśnie powodu Zeus i inne bóstwa były przedstawiane zawsze z bujną brodą. Po przeciwnej stronie w tym kontekście znajdował się Apollo czy Hermes, którzy mieli lica gładkie, co świadczyło o ich młodości i niedoświadczeniu.
Każdy więc starał się taką brodę nosić, a golenie następowało jedynie w trakcie żałoby, chociaż i tu nie zawsze zarost przycinano. Z kolei w Sparcie golono brody tchórzom, aby w ten sposób ich ukarać tak właśnie naznaczając.
Pewien wyłom w tej obyczajowej tendencji dokonał się za sprawą Aleksandra Wielkiego. Jak pisze w swoich dziełach Chryzyp (Chryzyp z Soloi – gr. Χρύσιππος ὁ Σολεύς Chrysippos; ur. 279, zm. między 207 a 204 p.n.e. – ateński filozof i myśliciel, czołowy przedstawiciel i obrońca stoicyzmu), władca macedoński wprowadził gładkie golenie twarzy z obawy przed tym, że podczas walki wróg może wykorzystać długą brodę – złapać za nią żołnierza i szybciej pokonać.
Tej modzie golenia oparła się jednak większość filozofów – uważali oni ją jako symbol swojej profesji. Jedynie Arystoteles odstąpił od tej tradycji i zgolił brodę. To wydarzenie zrodziło znane przysłowie – „Broda nie czyni filozofem” (łac. Barba non facit philosophum).
Źródło: Wikipedia; damninteresting.com
Nie było mnie przy tym, ale wszystkie źródła podają, zupełnie inną genezę powstania tej sentencji: Opis: ukute wg relacji Gelliusza, „Noce Attyckie” IX, 2, 1–7:
Do Herodesa Attyka spacerującego z przyjaciółmi po mieście podszedł jakiś typ w płaszczu, zarośnięty i z brodą do pasa, i chciał, żeby mu dać pieniądze „na chleb”. Na to Herodes pyta:
– A kto ty jesteś?
Typ z irytacją odpowiada, że jest filozofem i w ogóle dziwi się, że pyta się go o to, co przecież widać.
– Widzę – powiada Herodes – brodę i płaszcz, filozofa jeszcze nie (łac. Video barbam et pallium, philosophum nondum video). Proszę cię więc, powiedz mi z łaski swojej, na jakiej podstawie mamy uznać cię za filozofa?
https://pl.wikipedia.org/wiki/Broda_(zarost)