Jednym z wynalazków, których ojcem miał być Archimedes jest tzw. „Śruba Archimedesa” – podnośnik składający się ze śruby umiejscowionej w rurze ustawionej skośnie do poziomu. Odkrycie to miało i ma obecnie szerokie zastosowanie – może unosić do góry np. wodę lub rozmaite substancje o mniejszej lub większej gęstości. Działanie urządzenia polega na tym, że koniec śruby zanurzony jest w wodzie, a obrót śruby wymusza jej ruch do góry.

W wynalazku stosuje się dwojakie konstrukcyjne rozwiązanie. Pierwszy wariant to śruba umieszczona w rurze obracająca się razem z nią. W drugim to śruba obraca się w nieruchomej rurze. W tym drugim wypadku odnotowuje się jednak spore straty podnoszonej cieczy z uwagi na nieszczelności pomiędzy obracającą się śrubą i nieruchomą rurą.

Jak widać Śruba Archimedesa to maszyna prostej konstrukcji, ale bardzo praktyczna. Stosowana jest od czasów starożytnych (np. nawadnianie kanałów irygacyjnych) po współczesność – w Holandii zastosowano ją do osuszania terenów położonych poniżej poziomu morza.

Aktualnie z uwagi na plusy śruby takie jak nieczułość na zanieczyszczenia, odporność na niskie temperatury oraz niezawodność działania, stosuje się ją do podnoszenia ścieków.

Inne wynalazki Archimedesa:

• przenośnik ślimakowy
• zegar wodny
• organy wodne
• machiny obronne
• udoskonalił wielokrążek i zastosował go do wodowania statków

Odkrycia Archimedesa:

• prawo Archimedesa
• aksjomat Archimedesa
• zasadę dźwigni – sławne powiedzenie Archimedesa „Dajcie mi punkt podparcia, a poruszę Ziemię”
• prawa równi pochyłej
• środek ciężkości i sposoby jego wyznaczania dla prostych figur
• pojęcie siły
• Obliczył dokładniej niż dotychczas wartość liczby pi.

Dzieła Archimedesa:

• O liczeniu piasku – o wielkich liczbach i o nieskończoności. Rozszerzył tu system liczbowy Greków (dotychczas sięgający liczby 10000 – miriada) i oszacował liczbę ziarenek piasku we wszechświecie jako 10 do potęgi 63.
• O liniach spiralnych – wprowadził tu spiralę Archimedesa
• O kuli i walcu – wyprowadza wzory na pole powierzchni i objętość kuli, walca i czaszy kulistej.
• O konoidach i sferoidach – o krzywych stożkowych
• O ciałach pływających – definicja praw hydrostatyki i aerostatyki
• Elementy mechaniki – podstawy mechaniki teoretycznej
• O liczbie PI – badał liczbę Pi

---

Archimedes z Syrakuz (gr. Ἀρχιμήδης ὁ Συρακόσιος Archimedes ho Syrakosios; ok. 287–212 p.n.e.) – grecki filozof przyrody i matematyk, urodzony i zmarły w Syrakuzach; wykształcenie zdobył w Aleksandrii. Syn astronoma Fidiasza i najprawdopodobniej krewny lub powinowaty władcy Syrakuz Hierona II.

Przy obronie Syrakuzy, podczas II wojny punickiej, to on właśnie kierował pracami inżynieryjnymi. Skonstruowanie przez Archimedesa i ukryte za murami machiny wyrzucały w stronę Rzymian pociski, a były tak skuteczne, że ci ostatni byli przekonani, że sami bogowie bronią miasta. Pomimo wyraźnego rozkazu dowódcy, Marcellusa, by ująć Archimedesa żywego, został on po zdobyciu miasta przez żołnierzy rzymskich zabity. Na życzenie Archimedesa na jego nagrobku wyryta została kula, stożek i walec.

Proces podbijania Starożytnej Grecji przez Republikę rzymską często stawia się jako analogię do historii życia Archimedesa. Okupacja rzymska zahamowała rozwój bogatej nauki, filozofii i ogólnie mówiąc kultury hellenistycznej, choć z drugiej strony zachowano też wielki szacunek dla osiągnięć greckich, z jakich Rzym czerpał pełnymi garściami w wielu kwestiach.

Symboliczna staje się śmierć Archimedesa – został zabity przez rzymskiego legionistę w chwili roztrząsania jakiegoś problemu matematycznego, a następnie z honorami pochowany przez rzymskiego wodza. Zanim odcięto mu głowę miał powiedzieć „noli turbare circulos meos”, co znaczy „nie zamazuj moich kół”.

Źródło: ancientgreece.com; wikipedia; Małgorzata Dobrowolska: Matematyka 2 Podręcznik dla klasy drugiej gimnazjum. 2007