Pomiędzy VIII a VI w p.n.e., w czasie tzw. wielkiej kolonizacji greckie polis założyły nad Morzem Czarnym i na terenach przyległych ponad 50 nowych miast. Powstałe kolonie stawały się często bogatsze od swoich metropolii, czego dowody znajdują teraz archeolodzy.

Do Olbii za czasów jej świetności w V w. p.n.e. zawitał i zachwycił się nią Herodot. – Nawet opisał czterodniową wycieczkę w górę rzeki Bug, co mogło doprowadzić go w okolice Targowicy, więc mamy wątki polskie w historii dotyczącej starożytnych Greków – mówi archeolog dr Alfred Twardecki.

Szef polskiej misji archeologicznej w Olbii podkreśla, że zbieranie zabytków ma przede wszystkim na celu wysnuwanie wniosków i aktualizowanie dotychczasowej wiedzy. Po pierwszym sezonie prac na terenie dzisiejszej Ukrainy naukowcy doszli do dość zadziwiających rezultatów. Na podstawie znalezionej ceramiki można wysnuć wniosek, że osadnictwo w Olbii trwało do początku V wieku po narodzinach Chrystusa, a nie jak wcześniej sądzono do najazdu Hunów w 375 r. n.e.

– Z przymrużeniem oka można powiedzieć, że Olbia to nasza „polska” grecka kolonia, bo jest to jedyna znana nam grecka kolonia, która teoretycznie i mitologicznie leżała w granicach Pierwszej Rzeczpospolitej – śmieje się archeolog.

Wykopaliska archeologiczne w Olbii zapoczątkowano w 1794 dzięki ustaleniom niemieckiego badacza i podróżnika P.S. von Pallasa. Istotne prace badawcze prowadził jednak dopiero w XIX wieku Aleksiej hr. Uwarow. Od 1902 do 1926 (z przerwą na lata I wojny światowej, rewolucji i wojny domowej) wykopaliska w Olbii przeprowadzał Borys Farmakowski. Później badaniami zajmowali się jego uczeń Ł. M. Sławin (w latach 1956-57 w wykopaliskach uczestniczyli polscy archeolodzy), A. N. Karasjowa, E. I. Lewi i inni.

Stwierdzono ślady osadnictwa od VI wieku p.n.e. do IV w. n.e.. Odkryto pozostałości murów twierdzy z basztami obronnymi i podwójną bramą, agorę i świątynię dwóch bóstw (Apollina Delfickiego i Zeusa). W ostatnim dwudziestoleciu szczególne zasługi dla odtwarzania przeszłości miasta położyła A. S. Rusjajewa.

Źródło: polskieradio.pl