Scena głosowania, naczynie na wino wykonane w Atenach, ok. 490 r. p.n.e., autorstwo przypisane malarzowi Brygosa, Muzeum J. Paul Getty, Los Angeles, USA

Demokracja ateńska, forma ustroju państwowego zapoczątkowana w Atenach w VI w. p.n.e. przez reformy Solona, a następnie Klejstenesa, osiągnęła swoją pełnię w V w. p.n.e. Opierała się na możliwości udziału we władzach polis wszystkich wolnych obywateli. Najwyższą władzę w państwie ateńskim tworzyło Zgromadzenie Ludowe (eklezja), w którym prawo udziału miał każdy obywatel posiadający pełnię praw, po skończeniu 20 roku życia.

Eklezja decydowała o polityce zagranicznej, sprawach wojskowych, nadawaniu obywatelstwa ateńskiego, w wyjątkowych wypadkach wydawała wyroki sądowe. Każdy z uczestników Zgromadzenia miał możliwość zabierania głosu i zgłaszania wniosków. Głosowano przez podniesienie rąk (rozstrzygnięcie zapadało większością) lub tajnie (w szczególnych wypadkach, gdy decydowano np. o wygnaniu z państwa, ostracyzm). Udział w Zgromadzeniu był opłacany przez państwo.

Obrady miały miejsce na Pnyksie (wzgórzu ateńskim), na agorze lub w teatrze, mniej więcej co 9 dni. Stałym organem zarządu państwa była Rada złożona z 500 członków wybieranych losowo, podzielona na 10 prytanii, urzędujących kolejno przez 10. część roku. Rada posiadała kompetencje administracyjne, ekonomiczne i sądownicze. Wybieralni byli również kierujący sprawami wojskowymi stratedzy, których było 10, w V w. p.n.e. ukształtowało się stanowisko pierwszego stratega.

Po reformach Solona (592-591 p.n.e.), Klejstenesa (508-507 p.n.e.) dawnej instytucji Areopagu pozostawiono jedynie sądownictwo w sprawie zabójstw. Ustrój ateński przejmowany był przez inne państwa i związki państw greckich, stanowił także inspirację organizacji ustroju Rzymu starożytnego. Krytykami demokracji ateńskiej byli m.in. Platon i Arystoteles.

źródło: Onet; Popularna Encyklopedia Powszechna, Wydawnictwo Fogra

Więcej o polityce w antycznej Grecji